Vernieuwen

Virale verspreiding is meestal iets dat je probeert te voorkomen. Maar wat nu als het gaat om verspreiding van wenselijk gedrag of positieve ideeën over je organisatie? Dan spreek je, aldus Arend Ardon, van 'virale verandering of beweging'. Viral change krijgt volgens hem steeds meer belangstelling, iets dat ik als organisatieadviseur herken. Het werk van Leandro Herrero draagt daaraan bij. Ook Malcolm Gladwell, auteur van de bestseller The Tipping Point, helpt begrijpen hoe snelle verspreiding werkt.

Veel organisaties staan voor belangrijke vernieuwingsopgaven. Hoe breng je daarin beweging op gang? Hoe creëer je een klimaat waarin mensen zich uitgedaagd voelen om te experimenteren en bestaande patronen te doorbreken? In dit artikel beschrijf ik hoe we in een zorgorganisatie werken aan het versterken van het samenspel tussen cliënten, mantelzorgers en professionals en de belangrijke lessen die we daarbij leren.

Het artikel verscheen in tijdschrift Opleiding & Ontwikkeling (O&O) nummer 4/2017.

Een tijdje terug bezocht ik een mini-college van Tjip de Jong en hoogleraar verslavingszorg Cor de Jong naar aanleiding van het verschrijven van het boek Verslaafd aan organiseren. Het is een ongemakkelijke waarheid maar Tjip de Jong slaat met dit boek de spijker op z'n kop. Organisaties zijn verslaafd. Niet aan drank of drugs, maar aan zinloze routines. Diep van binnen weten we dit wel, en toch doen we er allemaal aan mee: tenenkrommende strategiedagen, complexe verantwoordingsdocumenten, nutteloze vergaderingen.

Als procesondersteuner ben ik betrokken bij een vernieuwingsproces bij Cello Zorg. Eén van de initiatieven die ik ondersteun betreft de zorg voor mensen met een ernstig verstandelijk beperking. Een tijdje geleden stelden we onszelf de vraag: 'beweging creëren met familie, vrijwilligers en begeleiders, kan dat?' Als je veranderingen aan een groep mensen opdringt of analyseert waarom de samenwerking niet op gang komt brengt dat je namelijk vaak juist verder van huis is mijn ervaring.

Sinds anderhalf jaar werk ik een dag per week als programmamanager/procesadviseur zorginnovatie bij Cello Zorg. Naast het ontwikkelen van een meerjaren programma voor zorginnovatie begeleid ik verschillende experimenten in de praktijk. Eén van de speerpunten in de vernieuwing van de zorg is 'in voor mantelzorg' waarbij familie, vrijwilligers en begeleiders als een team met elkaar optrekken en elkaar versterken.

Deze toolbox is gebaseerd op onderzoek naar leren en innoveren. Het boek, de principes en de werkvormen hebben voor mij in de praktijk hun waarde al vele malen bewezen. Ze bieden handvatten voor het werken aan het vinden van slimme oplossingen voor lastige vraagstukken rond vernieuwing.

 

Wat maakt sommige leertrajecten zo succesvol? Zijn er gouden regels voor het ontwerpen ervan? Valt het te leren: ontwerpen van leren dat werkt? Mariël Rondeel, Erik Deen, Ans Grotendorst en Joseph Kessels die het Ontwerpboek samenstelden denken van wel. Door goed te kijken naar wat werkt. En door de kunst af te kijken bij ervaren ontwerpers. Het Ontwerpboek is een bundel met veel praktijkvoorbeelden en reflecties voor ontwerpers van leertrajecten. Een boek om er telkens opnieuw weer bij te pakken en het ontwerpen van leertrajecten telkens opnieuw weer een stap verder te brengen.

Wat versta ik onder innoveren?
Innoveren is ‘hot’. Er zijn vele definities van in omloop. Goed om even stil te staan bij wat ik in dit kader onder innoveren verstaan. Ik maak gebruik van twee definities.

Een belangrijk deel van mijn werk bestaat uit het ondersteunen van mensen, teams en organisaties bij het werken aan thema's of vraagstukken die er voor hen echt toe doen. Deze vraagstukken zijn divers. Het kan gaan over het meer gezamenlijk vormgeven van de zorg met mantelzorgers en professionals, klantgerichter werken, met een nieuwe methodiek of werkwijze werken of het versterken en profileren van de professionele organisatie. Leren & vernieuwen spelen in dit soort trajecten altijd een belangrijke rol.

Voordat ik zelfstandig ondernemer werd werkte ik bij Visio (voorheen: Sensis) in de rol van adviseur en projectleider op het gebied van leren, kennisdelen en innovatie. Vernieuwing van de zorg is een thema waar ik al geruime tijd aan werk. In 2013 ging 'Samen vernieuwen' bij Cello Zorg van start in de vorm van een ondersteunend platform voor trekkers van een vernieuwing in de zorg. Inmiddels is 'Samen vernieuwen in de praktijk' uitgegroeid tot een programma voor het verbreden, verdiepen en versnellen van de zorginnovatie.